ฝึกนิสัยสม่ำเสมอ ต้องฝึกฝนจนกว่า “กล้ามเนื้อ” จะจำได้
ต้องฝึกฝนจนกว่า "กล้ามเนื้อ" จะจำได้ ความจำที่ต้องการความสม่ำเสมอ
"กล้ามเนื้อ" ก็มี "ความจำ" !!!
ทำไมพอเปิดเทอมทีไร เขียนหนังสือไม่คล่องทุกที แต่ไม่นานก็จะกลับมาเขียนได้คล่องเหมือนเดิม หรือแม้ว่าเราจะไม่ได้จับกีตาร์มาเป็นปีแล้ว เรายังจำวิธีเล่นได้และเล่นมันไปเองอย่างอัตโนมัติ
เราเรียกทักษะที่ร่างกายจดจำสิ่งที่เคยทำอย่างต่อเนื่องไว้ว่า Muscle memory หรือ ความจำของกล้ามเนื้อ ศัพท์ทางการแพทย์ใช้คำว่า "Motor memory"
เมื่อเราออกท่าเคลื่อนไหวทำกิจกรรมซ้ำ ๆ บ่อย ๆ เป็นประจำ สมองจะสร้างความจำขึ้นมาอย่างช้า ๆ ร่วมกันกับระบบกล้ามเนื้อไปด้วย จนกระทั่งเราทำได้โดยอัตโนมัติ ไม่ผ่านการคิดแต่อย่างไร
Muscle Memory ในสมัยก่อนจะพูดถึงการทำงานระบบประสาท กล้ามเนื้อไม่มีความจำแต่อย่างไร แต่ในปัจจุบันมีงานวิจัยมากขึ้นพบว่า สมองกับกล้ามเนื้อทำงานร่วมกัน มีความจำของกล้ามเนื้อบางจำพวกที่เก็บอยู่ในกล้ามเนื้อโดยตรง
ความจำรูปแบบนี้จะเก็บอยู่ในกล้ามเนื้อมัดนั้น ๆ ที่เคยผ่านการฝึกความแข็งแรง เรียกความจำนี้ว่า Epigenetic Memory กล้ามเนื้อจะพัฒนาเนื้อเยื่อให้แข็งแรงขึ้น หากเราห่างเหินจากการเคลื่อนไหวนั้น ๆ แม้ว่ากล้ามเนื้อเราจะถดถอย แต่กล้ามเนื้อเราก็จะรอที่จะช่วยฟื้นฟูความแข็งแรง ที่เคยถดถอยให้กลับคืนมา ในเวลาไม่นาน (ในเวลาที่ไม่เท่ากันในแต่ละคน)
ส่วนเรื่องของความจำในสมอง จำแนกออกได้ 3 ระบบ คือ
- ระบบความจำการรู้สึกสัมผัส (Sensory memory)
- ระบบความจำระยะสั้น (Short-term memory )
- ระบบความจำระยะยาว (Long term memory)
ซึ่งความจำที่ทำให้เราทำกิจกรรมหรือใช้ทักษะได้อย่างอัตโนมัติ ไม่ต้องการความคิด เป็นหนึ่งประเภทของความจำระยะยาว โดยความจำระยะยาวมีอยู่ด้วยกัน 2 ชนิด
1. Declarative memory
ความจำที่ต้องใช้ความคิด มีสติ ตั้งใจทำ เพื่อนำข้อมูลที่เก็บไว้ในสมอง เรียกออกมาเป็น คำพูด งานเขียน ฯลฯ
2. Reflexive memory
ความจำที่ไม่ต้องผ่านความคิด ทำได้อย่างอัตโนมัติ ความจำชนิดนี้เกิดจากการฝึกฝน ทำซ๊ำบ่อย ๆ ให้สมองจดจำขึ้นมาอย่างช้า ๆ เช่น การขับรถ ที่เราสามารถจดจำ น้ำหนักการแตะเบรค แตะคันเร่ง หรือขับขี่อย่างคล่องแคล่วขึ้น การเล่นกีฬา บาสเก็ตบอล ที่ต้องฝึกกะน้ำหนักการส่งลูก ชู๊ตทำคะแนน หรือการเคลื่อนที่ในสนาม
ดูเหมือนว่าการสร้างนิสัยความสม่ำเสมอ ฝึกซ้อมซ้ำ ๆ เป็นอะไรที่ดูดีมาก และจำเป็นที่จะทำ แต่มันจะไม่เกิดประโยชน์เลย ถ้าเราแค่ฝึก ๆ ไป หรือทำผิดวิธีจะเกิดการเคยชินแก้ไขยาก
ในหนังสือ Talent is Overrated
กล่าวว่า การแค่ฝึก ๆ ไป จะ 10,000 ชั่วโมง ก็แทบจะไม่มีประโยชน์ หากเราไม่ได้ฝึกฝนอย่างจดจ่อ ไม่ได้มีเป้าหมายชัดเจนว่า เราจะพัฒนาอะไร ไม่ได้ให้ Feedback ตัวเอง ประเมินผลลัพธ์ เพื่อนำมาปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้น
ทั้งนี้การที่เราจะสร้างนิสัยความสม่ำเสมอได้ เราต้องอาศัย วินัย ความอดทน และกำลังใจ พอสมควร วินัยที่จะทำอย่างต่อเนื่อง ความอดทนในการทำซ้ำ ๆ เพื่อเช็คผลที่ทำได้ กำลังใจที่จะไม่ให้เราท้อไปก่อน ที่จะเกิดผลลัพธ์ที่ดี
ดังนั้นความสม่ำเสมอจากการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง ทำให้เรามีทักษะความสามารถหรือพัฒนาตัวเอง ได้อย่างคล่องแคล่วเป็นอัตโนมัติ แม้จะขาดการฝึกที่ต่อเนื่องเป็นเวลานาน ๆ แล้ว ความสามารถที่เคยมีจะลดลงไป แต่เราก็ไม่ได้เริ่มต้นใหม่จากศูนย์แน่นอน สมองกับกล้ามเนื้อรอวันที่เรามาฟื้นฟูอยู่เสมอ ขอแค่เรามีกำลังใจมากพอที่จะทำมันอย่างสม่ำเสมอ หมั่นตรวจสอบสิ่งที่ทำ และปรับปรุงแก้ไขต่อไป
อ้างอิง:
